मुंबई : वाढते वय,जन्मजात दोष आणि संक्रमण यांसारख्या अनेक कारणांमुळे हृदयाच्या झडपांचा आजार होऊ शकतो. हृदयाच्या झडपांच्या आजाराची कारणे आणि लक्षणे वेळीच ओळखून त्वरित वैद्यकीय उपचार करणे गरजेचे आहे, असे आरोग्यतज्ज्ञांनी म्हटले आहे. मायट्रल, ट्रायकस्पिड, पल्मोनरी आणि अॅऑर्टिक नावाच्या या चार झडपा आहेत. या झडपांना त्यांच्या प्रकाराप्रमाणे काही पाती असतात जी हृदय आकुंचन पावल्यावर उघडतात आणि रक्ताला पुढील वाट करून देतात. दोन ठोक्यांच्या मध्ये ही पाती बंद होतात.
ही पाती उघडणे आणि बंद होण्याच्या प्रक्रियेमध्ये अडथळा निर्माण झाला, तर हृदयावर आणि पर्यायाने फुप्फुसावर जास्त ताण वाढू शकतो. यामुळे झडपांवर परिणाम होऊ शकतो, ज्यामुळे ते खूप सैल किंवा खूप अरुंद होतात, ज्यामुळे हृदयाला प्रभावीपणे रक्त पंप करण्यास अडथळा येतो. स्टेनोसिस आणि रेगर्गिटेशन हे हृदयाच्या झडपांचे दोन मुख्य प्रकार आहेत, असे सर एच. एन. रिलायन्स फाऊंडेशन हॉस्पिटल आणि रिसर्च सेंटरचे सल्लागार कार्डियाक सर्जन डॉ बिपीनचंद्र भामरे यांनी सांगितले. रुग्णाच्या जीवनाची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी वेळेवर निदान आणि व्यवस्थापन महत्त्वाचे आहे. नवीन औषधे लक्षणे कमी करण्यास मदत करतात. आधुनिक उपचारांमधील तांत्रिक प्रगतीमुळे शस्त्रक्रियांमधील जोखीम कमी आहे. तुमचे डॉक्टर तुमच्यासाठी योग्य उपचार पद्धती ठरवतील. कोणत्याही लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नका आणि वेळीच निदान व उपचार करा, असेही त्यांनी म्हटले.
हृदयाच्या झडपांच्या रोगांचे प्रकार झडप छोटी अथवा आकुंचित होणे (स्टेनोसिस)
यामध्ये झडप जाड होते आणि पाती एकमेकांना चिकटतात. पर्यायाने रक्त बाहेर जाण्यासाठी अडथळा निर्माण होतो आणि हृदयाच्या कप्प्यामधील दाब वाढतो. अॅऑर्टिक झडप आणि मायट्रल झडप हे सर्वात जास्त प्रमाणामध्ये छोटे होतात. यामुळे शरीराला होणारा रक्तपुरवठा कमी होतो.झडप गळकी होणे (रेगुरजिटेशन) : यामध्ये झडपांची पाती पूर्णपणे बंद होत नाहीत आणि पुढे गेलेले रक्त त्याच कप्प्यात परत येते. यामुळे हृदयावर जास्त रक्त पंप करायला लागून ताण वाढतो.
हृदयाच्या झडपांच्या आजाराची कारणे
जन्मजात दोष : काही लोक जन्मतः च हृदयाच्या झडपाच्या विकृतीसह जन्माला येतात, ज्याला जन्मजात झडप रोग असेही म्हणतात. या दोषांमुळे व्हॉल्व्हचा आकार चुकीचा असू शकतो किंवा योग्यरीत्या जोडलेली नसतात. जेव्हा एक किंवा अधिक हृदयाच्या झडपांचा विकास योग्यरीत्या होत नाही, तेव्हा जन्मजात झडप रोग उद्भवतो, ज्यामुळे हृदयाच्या झडपांना योग्यरीत्या बंद होण्यापासून प्रतिबंध होतो. यामुळे हार्ट फेल्युअर, विस्तारित कार्डिओमायोपॅथी आणि महाधमनी धमनीविकार यासारख्या विविध गंभीर आरोग्य स्थिती होऊ शकतात.
