नाटक : अशीही श्यामची आई , संघर्षातून नाती जपणारी ,
आई सारखे दैवत साऱ्या जगतावर नाही, हे वाक्य आपणाला सर्वाना माहित आहेच. आई म्हणजे प्रेम, वात्सल्य, माया, ममता सारे काही त्यात येते, मुलांची पहिली गुरु हि आई असते. आपला संसार सांभाळत ती आपल्या मुलाबाळांना वाढवत असते. आई–मुलाचे नातं हे एक जगावेगळं नातं आहे. आई हि मुलांना घडवते, त्याला चांगले संस्कार देते, त्याला माणूस म्हणून जीवनाकडे पाहायला शिकवते, पण हि ” श्यामची आई ” जरा वेगळी आहे. व्यक्तीला काही आजार झाला तर नातीगोती मध्ये बाधा येते, त्या व्यक्तीला त्रास होतो, आणि इतरांनाही तो त्रास सहन करावा लागतो, अश्याच एका आईची कथा ” अशी हि श्यामची आई ” मध्ये स्वप्नील जाधव यांनी मांडली आहे.
सुधीर भट थिएटर आणि ऐश्वर्या प्रोडक्शन या नाटयसंस्थेने या नाटकाची निर्मिती केली आहे, निर्माते कांचन सुधीर भट, राजेश पाटील हे असून सुयोग सादर करीत आहे अशीही श्यामची आई हि नाटयकृती.दिगदर्शन स्वप्नील बारस्कर यांचे असून नेपथ्य प्रसाद वालावलकर यांचे आहे. प्रकाश योजना भूषण देसाई, वेशभूषा महेश शेरला यांची असून पार्श्वसंगीत अभिजित पेंढारकर यांनी दिले आहे. या मध्ये ओमप्रकाश शिंदे, पूर्णिमा अहिरे, प्रवीण डाळिंबकर, मृणालिनी जावळे, शुभम इंदुलकर, सारंग शिरसाट, आतिशा नाईक या कळकरांनी आपापल्या भूमिकेला योग्य न्याय दिलेला आहे.
आपण आपल्या चौकटीत जगणारी माणसं आहोत, आपण आपल्या विश्वात राहून आपली जगण्याची स्वप्न पाहत असतो, आपण अनेकदा वास्तववादी जीवन जगायला घाबरतो, आपल्याला ते जगणं असह्य होतं, “अशीही श्यामची आई ” मध्ये आईला एका असाध्य रोगाने ग्रासलेलं असते, खूप आधीपासून तिला ” फिट्स ” येत असतात, त्या रोगाशी सामना करीत ती आपले आयुष्य घालवीत असते, तिचे यजमान ह्या जगात नसतात, तिला श्याम नावाचा मुलगा असतो आणि त्या मुलाचे आपल्या आईवर खूप प्रेम असते, एका चाळीमध्ये त्यांचे जीवन बऱ्यापैकी चाललेलं असते, चाळीमधली मंडळी राणे काकू– राणे काका, आणि पिंटया हे आपापल्या परीने मदत करीत असतात, पण फिट्स येण्याच्या रोगामुळे श्यामच्या आईचा स्वभाव हा चिडचिडा बनलेला असतो, अश्या अनेकविध छटा असलेल्या व्यक्तिरेखा ह्या नाटकात रंगवल्या आहेत.
श्यामच्या आईचे आपल्या मुलावर अतोनात प्रेम असते आणि श्याम सुद्धा आपल्या आईची काळजी घेत आपली नोकरी करीत असतो. श्यामचे मृण्मयी नावाच्या मुलीवर प्रेम असते ते दोघे लग्न करण्याच्या विचारात असतात, एक दिवस मृणमयी श्यामच्या घरी येते त्यावेळी तिला श्यामच्या आई विषयी सारे काही समजते, आपल्या रोगामुळे आईचा स्वभाव चिडचिडा, फटकळ असा बनलेला असतो, त्यांच्या ह्या वागण्याने श्याम आणि मृणमयी मध्ये दुरावा निर्माण होतो.
आई आणि मुलगा यांच्या नातेसंबंधावरच नाटयमय प्रसंग खुलत गेले आहेत, चाळीमधील मंडळींचे वागणे बोलणे हे योग्यत्या प्रसंगाने खुलवले आहे. आईला आता आईची जागा घेता येत नाही तिचे वागणे हे एका लहान अजाण बालका प्रमाणे झालेलं असते, लहान मुलाची काळजी जशी घ्यायला पाहिजे त्या प्रमाणे श्याम आपल्या आईची देखभाल मनापासून करीत असतो. त्याच्या तिचे आई–बाबा व्हावे लागते. आई मुलाच्या ह्या बदललेल्या नात्याला चाळींमधील लोकांची साथ मिळते. अर्थात आईच्या वागण्याचा त्रास हा राणे काका–काकूंना होत असला तरी नातेसंबंध हे मायाळू, प्रेमळ बनलेले असल्याने त्या सारे सहन करीत त्यांना मदतच करतात. चाळीमधील माणसांच्या भावना नातेसंबंधात आपुलकीच्या भावना असतात हे राणे काका–काकू यांच्या व्यक्तिरेखेमधून दाखवले आहे.
श्यामची आई त्याला कधी रागाने, कधी प्रेमाने समजावते तर कधी अबोला धरते आणि त्याला सांभाळून घेण्याचा प्रयत्न करते, श्यामला तिचा आजार माहित असला तरी कधी–कधी त्याची चिडचिड अनावर होते आणि भावनेच्या भरात त्याच्या वागण्यात फरक सुद्धा पडतो, असे हे आई मुलाचे अनोखे नातेसंबंध असलेलं गंभीर विषयावरील नाटक विनोदाची झालर देऊन सादर केलं आहे. आजकालच्या काळात माणसे खूप व्यवहारी झालेली दिसतात, व्यक्ती–व्यक्ती मधील आपुलकीची भावना लोप पावत चाललेली आपणास जाणवते, चाळीमध्ये सुद्धा असेच वातावरण असते. मुलगा – आई यांच्या आयुष्यातील येणारे संघर्ष नाटयमय रीतीने मांडले आहेत. चाळीमधील नाती हि रक्ताची नसली तरी आपुलकीची असतात.
श्यामची भूमिका ओमप्रकाश शिंदे यांनी मनापासून सादर केली आहे. मुलाच्या कर्तव्याच्या भावना–प्रेम–माया हे सारे त्यांनी छान पेश केलं आहे. आतिशा नाईक यांनी सादर केलेली श्यामच्या आईची भूमिका खूपच परिणाम साधून जाते, आईच्या सर्व राग–लोभ– इत्यादी छटा, शेजारी–पाजारी लोकांशी वागणे, आजारपणामुळे आलेला विक्षिप्तपणा अश्या सर्वच छटा त्यांनी उत्तम दाखवल्या आहेत. राणे काकू ची भूमिका पौर्णिमा अहिरे यांनी दमदारपणे सादर केली, प्रवीण डाळिंबकर यांचा राणेकाका सुद्धा लक्षांत राहतात, मृणालिनी जावळे ची मृण्मयी ठीक वाटली.
एकंदरीत ” संघर्षामधून नाती जपणारे ” हे नाटक आहे.
दीनानाथ घारपुरे [ मनोरंजन प्रतिनिधी ] ९९३०११२९९७